DEVLET-CENNET KUŞU HÜMÂ

 

Anka (Hümâ) ile Ejderhanın savaşı, 15. yy Türk Halısı
 Pergamon (Bergama) Müzesi-Berlin

Bazı Türk lehçelerinde Kumay, Umay şeklinde kullanılan Hümâ, Farsçada Hümâ ve Hümây, Anadolu Türkçesinde ise Hümâ ya da Hümâ biçiminde kullanılır. Devlet kuşu, cennet kuşu, talih kuşu adlarıyla bilinen Hümâ'nın özellikleri, yaşadığı yer ve Hümâ ile ilgili inançlar çeşitlilik göstermektedir. Bazı ortak özellikleri dolayısıyla Anka, Simurg, Garuda, Kaknus ve Phoenix gibi diğer efsanevî kuşlarla karıştırılan Hümâ'nın sürekli karlarla örtülü bir ülkede, Çin Cezayiri'nde, Hint Okyanusu adalarında, Kaf Dağı'nda, Hindistan'da, Deşt-i Kıpçak'ta, Bahr-ı Muhitde, Hıta-Hoten bölgesinde yaşadığı yolunda çeşitli rivayetler bulunmaktadır. 

 

Özbekistan Armasında Hüma

Hümâ'ya devlet kuşu denilmesi ile hümâyun kelimesinin hükümdar, padişah anlamlarını kazanması Hümâ'nın gölgesi ilgili inançlardan kaynaklanır. Halk inançlarına göre eskiden bir hükümdar ölünce halk bir meydanda toplanır, Hümâ kimin başına konarsa o kişi hükümdar seçilirmiş. Hümâ kuşunun uçarken üzerinden geçtiği ya da gölgesinin düştüğü kişinin taç giyeceğine ya da yüksek bir makama ulaşacağına inanılmasının nedeni de budur. Günümüzde kullanılan talih kuşu, devlet kuşu deyimleriyle, insanın başına ya da üstüne kuş pislemesinin hayra yorulması Hümâ'nın zenginlik ve mutluluk getirici olması inancıyla ilgilidir. Bu inanç ve deyimler Hümâ ile ilgili inançların günümüzdeki uzantılarıdır. Hümâ ile ilgili inançlar arasında, Hümâ'yı bilerek öldüren kişinin kırk gün içinde öleceği inancı da birçok kaynakta zikredilen yaygın bir inançtır. Hümâ'nın canlısının asla yakalanamayacağına inanılır. 

 

Kültigin Başlığında Hüma

Hümâ'nın eski Türk inancındaki Tanrı Umay'la olan benzerliği ve Çepni boyunun sembolünün Hümâ kuşu olduğu da kaynaklarda belirtilir. Altay mitolojisinde Tanrıça Umay, kuş olup uçarken gölgesi kime düşerse o padişah olurmuş . Edebiyat ve inanç dünyamızdaki Hüma’nın kanadının gölgesine dair olan inanış da buradan kaynaklanıyor olmalıdır.




Tuğrul Kuşu Tatabanya Kenti Macaristan


Kaynaklar:

DivanŞiirinin Mitolojik Kuşları: HÜMÂ, ANKA VE SİMURG

Klasik Türk Şiirinde Efsanevî Kuşlar



Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

GÖKTÜRK DÖNEMİ KIYAFETLERİ

Resim
  Türk Beyi ve Hanımı, Pencikent Duvar Resimlerinden Yrd. Doç.Dr. Fikri Salman Göktürk kıyafetleri, hem erkeklerde hem de kadınlarda çoğunlukla uzun kaftanlardan müteşekkil idi. Erkek kaftanları, sol taraf üste gelecek şekilde kapanırken kadın kaftanlannın bunun tersi olarak sağ yan üste gelecek şekilde kapanmakta olduğu görülmüştür. Ancak bu genel bir eğilim gibi görülse de kesin bir kural değildir. Göktürk giysilerinin dışa doğru açılan belirgin yakalarının olması önemli özelliklerden biri olarak kabul edilebilir. Başlanna ise, kendilerine özgü börkler taktıkları ve bunların keçeden ya da kenarları kürkten yapılmış başlıklar olduğu anlaşılmaktadır. Ayaklarına muhtemelen dizlere kadar uzanan deri ve keçe çizmeler giymekteydiler. Dış giyime dair verebileceğimiz bu unsurlardan sonra, iç giyimlerine dair belirleyebildiğimiz herhangi bir giyim türü tespit edilememiştir. Uygur Prensesi, Museum für Asiatische Kunst , Berlin Almanya Yerleşik hayata geçişin hızla ilerlediği ve Uygur...
Read more »

ANTİK MISIR VE TÜRKLER

Resim
  Türk Tarihinin Ana Hatları Kitabından Mısır tarihinin başından başlayan metodik tarihî bir yazı yoktur. Heykellerde, ehramlarda, mabetlerde görülen zafer menkıbeleri, özgeçmişler, kral emirnameleri, idarî muhaberat, şahsî akitler yegâne belgelerdir. Dinî eğilimlerin tesiri altındadır. bütün bu metrûkatın tetkikinden sonra, olan biteni ve hanedan saltanatlarını bir metot dahilinde tespite imkân doğmuştur.   Nil vadisinin delta kısmını ilk işgal edenler, Orta Asya'dan muhtelif yollarla ve birbiri ardı sıra gelmiş olan Türk kabileleridir . Bunlar bütün Türklerin çoğunluğu gibi brakisefal idiler. Bu insanların tipine, Akdeniz havzası tipi diyenler vardır. (A.Moret. Le Nil et la Civilisation Egyptienne, s. 44.)   Bu benzeyiş Adalar denizi havzasının asıl ahalisinin de Türk olmasındandır. Bu tip yanında dolikosefal samî ve hamîler de vardır.   Bunlarla sonradan karışılmıştır. Bu sebeple Mısır'da şimdiye kadar bulunan iskeletlerde ve heykellerde brakisefa...
Read more »

KARYALILAR, KAR'LAR, LELEGLER

Resim
  Karya'lıların Yazısı  Antik Türk Yazısı Adalar denizi medeniyetinin ilk sahipleri, İçeri Asya'dan gelmiş   Türk 'lerdir. Güney Rusya ve Tuna havzalarında çok eski devirlerde yerleşmiş Türkler'in medeniyeti de, milattan 3500 sene evvel Makedonya, Tesalya'ya ve Korent mıntıkasına kadar nüfuz etmişti. Greklerden evvele ait yazı bulundu, Yunanistan içinde,    Torikos ( Thoricos)   Orhomen ( Orchomené) isimli şehir harabeleri meydana çıktı. Akdeniz, insanlığın ilerlemesinde çok etkili olmuştur. Adalar denizi medeniyeti, Ön Asya'nın yerli halkının mesela Sümerlilerin ve bilhassa Etilerin (Hititler) nüfuz ve tesiri altında kalmıştır.  Bütün adalar havzasında en eski medeniyet Girit'te idi. ( Türk Tarihinin Ana Hatları ) *** Antik yazarların eserlerinde Karlar ve Karyalılar adlı bir halktan sık sık bahsedilir. Homeros ve ondan bir kaç asır sonra yaşayan diğer yazarlar, Karlar'ı tanırlar. Herodot ve Strabon'un anlattıkları hikayelerde de...
Read more »