ALTAY VE TELEÜTLERDE 12 HAYVANLI TAKVİM

 


L. KARUNOVSKAYA

Çev. Reshide ADZHUMEROVA

Emine ATMACA


1927 yılında Kuznets bölgesi Boçatı nehri kenarındaki Çelukoy köyünde ikamet eden Teleütler üzerinde süren etnografik çalışmalar esnasında jıl „takviminin‟ kopyasını çekme fırsatım olmuştu. Takvim, Teleüt Serapion Şadeyev‟e (kendisi, Altay‟da yeni bir dini akım olan Burhanizm‟in taraftarlarından biridir.) aitti. Takvim, beyaz kâğıdın ¼ „ünde yer almış ve siyah kurşun kalem ile çizilmiştir. Bu takvim, Serapion‟un eline ihtiyar bir Teleüt‟ün vefatından sonra geçmiştir. Serapiona‟a ihtiyar Teleüt bu takvimi atalarından öğrendiği gibi nakletmiştir.

Jıl, bir dairedir.Bu dairenin etrafında 12 figür vardır. Yıl sayımı küjül (Radlof sözlüğünde büyük fare~lağım faresi) fare figüründen başlar. Bu figür, takvimin yukarısında sağda yer almaktadır. Farenin ardından saat yönünde inek uy~üy, sonra kaplan pars, sonra tavşan koyon, ejderha ulı, (Bu figür, kuş şeklindedir. Serapion Şadeyev‟in anlattığına göre “ördeğe benzer, bataklıklarda nadiren bulunur, iyi uçar” ) yılan, at, meçin (Meçin, maymun insana benzer ama çirkin maymun yüzlü figürdür. Serapion Şadeyev‟in anlattıklarına göre bu insan yeryüzünde yaşamış. Kahramanmış. Ama bazı suçlardan dolayı Ülgen, yıldıza dönüştürerek gökyüzüne yerleştirmiş. Ulus –çerge‟de Teleütler arasında „takvim‟ hakkında az bir bilgi saklanmıştır.) , maymun grubu, koyun koç (koy), tavuk pötik (Tahminim Rusça petuh (horoz) kelimesinin bozulmuş şeklidir) , köpek it ve domuz çoçko bulunur. Daire içinde yukarıda sağda domuz ve fare figürleri karşısında kün (güneş) çizilmiştir. Güneşin sol üstünde köpeğin karşısında küniŋ çolmonı yıldızı çizilmiştir. Dairenin aşağı solunda at ve yılan figürlerinin karşısında ay çizilmiştir. Ayın sağ aşağısında yılan ve ejderha karşısında aydıŋ çolmonı yıldızı çizilmiştir.

Makalenin Tamamı

Teleüt Türkleri

Oniki Hayvanlı Türk Takvimi

Karaim/Karay Türklerinin Takvimi

Ahıska Türklerinin Takvimi


Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

GÖKTÜRK DÖNEMİ KIYAFETLERİ

Resim
  Türk Beyi ve Hanımı, Pencikent Duvar Resimlerinden Yrd. Doç.Dr. Fikri Salman Göktürk kıyafetleri, hem erkeklerde hem de kadınlarda çoğunlukla uzun kaftanlardan müteşekkil idi. Erkek kaftanları, sol taraf üste gelecek şekilde kapanırken kadın kaftanlannın bunun tersi olarak sağ yan üste gelecek şekilde kapanmakta olduğu görülmüştür. Ancak bu genel bir eğilim gibi görülse de kesin bir kural değildir. Göktürk giysilerinin dışa doğru açılan belirgin yakalarının olması önemli özelliklerden biri olarak kabul edilebilir. Başlanna ise, kendilerine özgü börkler taktıkları ve bunların keçeden ya da kenarları kürkten yapılmış başlıklar olduğu anlaşılmaktadır. Ayaklarına muhtemelen dizlere kadar uzanan deri ve keçe çizmeler giymekteydiler. Dış giyime dair verebileceğimiz bu unsurlardan sonra, iç giyimlerine dair belirleyebildiğimiz herhangi bir giyim türü tespit edilememiştir. Uygur Prensesi, Museum für Asiatische Kunst , Berlin Almanya Yerleşik hayata geçişin hızla ilerlediği ve Uygur...
Read more »

ANTİK MISIR VE TÜRKLER

Resim
  Türk Tarihinin Ana Hatları Kitabından Mısır tarihinin başından başlayan metodik tarihî bir yazı yoktur. Heykellerde, ehramlarda, mabetlerde görülen zafer menkıbeleri, özgeçmişler, kral emirnameleri, idarî muhaberat, şahsî akitler yegâne belgelerdir. Dinî eğilimlerin tesiri altındadır. bütün bu metrûkatın tetkikinden sonra, olan biteni ve hanedan saltanatlarını bir metot dahilinde tespite imkân doğmuştur.   Nil vadisinin delta kısmını ilk işgal edenler, Orta Asya'dan muhtelif yollarla ve birbiri ardı sıra gelmiş olan Türk kabileleridir . Bunlar bütün Türklerin çoğunluğu gibi brakisefal idiler. Bu insanların tipine, Akdeniz havzası tipi diyenler vardır. (A.Moret. Le Nil et la Civilisation Egyptienne, s. 44.)   Bu benzeyiş Adalar denizi havzasının asıl ahalisinin de Türk olmasındandır. Bu tip yanında dolikosefal samî ve hamîler de vardır.   Bunlarla sonradan karışılmıştır. Bu sebeple Mısır'da şimdiye kadar bulunan iskeletlerde ve heykellerde brakisefa...
Read more »

AMERİKA'NIN TÜRKLER TARAFINDAN KEŞFİ

Resim
  Prof.Dr. İsmail Doğan’ın “Mayalar ve Türklük” adlı eserinden, Amerika kıtasına Kolomb’dan yaklaşık 500 yıl önce Norveç ve İzlanda’dan bazı gemiler, Atlas Okyanusu yoluyla Massachussets ve daha kuzeyde Groenlan’da çıkmıştır. Bu Vikingler arasında ‘Tirker’ adlı Türk olduğu tahmin edilen bir kişinin bulunması, dikkat çekicidir . Vikinglerin kullandıkları Futhark olarak adlandırılan yazının, Göktürk yazısının bir versiyonu olması mümkündür . Futhark ile özellikle İsveç, Norveç ve Danimarka’da yaklaşık 3500 taş üzerinde yazılar yazılmıştır. Bunlar içerisinde en ilginci ise 1599 tarihli ‘Nagyszombati Haritaları’dır. Dorok Müzesi müdürü Szepessy Geza, 1955 yılında Estergon’lu bir öğretmenden dört harita satın alır. Öğretmenin ifadesine göre bu haritaları 1945 yılının Mart ayında bir Alman vermiştir. Szepessy Geza, “A nagyszombati VINLAND terkep elökerülesenek törtenete. Magyar Törtenelmi Sezeemle I, New York 1970, 92-96.s.” adlı eseri ile bunu neşreder. Bu haritalardan birinin alt ...
Read more »