AT DİREKLERİ
 | |
|
|
Yard. Doç. Dr. Erhan Aktaş
At direklerinin inanç içerikli ve çoğunlukla Türk mitolojisinin mitik dünyaları arasındaki geçişlerle ilişkillendirilen veya inançların en eski pratiklerinden biri olan kurban ilgisi son derece önemlidir. Bu dinî içerikteki bazı noktalar, yukarıda ifade ettiğimiz gündelik hayatla da bağlıdır. Türk mitolojisinde yaratıcının, yardımcı ruhların, iyelerin veya diğer olumlu varlıkların yaşadığı Üst Dünya; biz ölümlülerin yaşadığı ve bazen de kültürel gelişmelerin tesis edilmesi için Üst Dünya’dan gönderilen mekân Orta Dünya; Erlik’in liderliğindeki tüm demonolojik varlıklar Alt Dünya’da hüküm ve hayat sürerler.
Bu üç dünya arasındaki bağlantıyı da merkez simgeciliği bağlamında merkezini Orta Dünya’dan alan, yönü Üst Dünya’ya çevrilmiş ancak bu şekilde kökleri Alt Dünya’da bulunabilen bazı nesneler ve kavramlar sağlamaktadır. Bahsi geçen durumla ilgili Türk mitolojisinde dağ, ağaç, kurban sırıkları ve at kazıkları gibi nesneler birer gösterge olarak göze çarpmaktadır. Bu saydığımız nesnelerin yüksekliği ve ulaşılmasının o koşullar altında nispeten zorluklar içermesi nedeniyle hem yaratıcıya yakın olduğu düşünülmekte hem de Kam’ın (şaman) göksel ama zaman zaman da Alt Dünya’ya yapacağı yolculuklarda bir vasıta görevi içerdiği görülmektedir. Şaman (Kam) bu kutsal yükseltilerle birlikte tef/davul, davul tokmağı ve giysisindeki bir takım aksesuarlar yardımıyla bu yolculukları gerçekleştirmektedir.
Dipçe :
Yakut Türklerinin bir efsanesinde Kutup yıldızı, demir bir ağaçla sembolleştirilmiştir. Diğer bir Yakut efsanesinde ise, Kutup yıldızına "Kutsal at kazığı" denmiştir. Yalnız bununla da kalınmamış, Kutup yıldızının ikinci derecede bir Tanrı olduğuna inanılmıştır. Bu Tanrıya da "At kazığının kutsal ruhu, Toyun" denmişti. Bütün bunlar bize gösteriyor ki, Türklerin mitolojik düşüncelerinde her ne kadar ufak ayrılıklar var idiyse de; yine de bir noktada birleşme ve anlaşma görülüyordu. "Demir-Kazık" ile "Kutsal at kazığı" arasında, fikir ve düşünce bakımından bir ayrılık yoktu. Türkler Kutup yıldızına yalnızca Demir-Kazık demişlerdi.
Yorumlar
Yorum Gönder