ORTA ALTAY BÖLGESİNDEKİ ESKİ TÜRK HEYKELLERİNDE KADIN

 

Apşiyakta Bölgesi Türk Heykellerinde Kadın ve Erkek Tasvirleri

Gleb Kubarev

Orta Altay, Apşiyakta’ya yakın aşağı Çuya Nehri bölgesinde Yazar tarafından keşfedilen eski Türk heykelleri ile Altay bölgesi ve komşu bölgelerdeki diğer heykeller arasında benzerlik yoktur.

Bu heykellerin aynı yüzünde dikey olarak konumlandırılmış bir erkek ve ondan biraz aşağı konumda bir kadın tasviri bulunur. Bu tasvirlerdeki kadınların başlıklarında üç parçalı (three-hornet) yapı dikkat çeker.

Heykeller, Orta Asya’da bulunmuş çeşitli diğer eski Türk kadınını tasvir eden haykellerle kıyaslanmıştır. Daha önce yapılmış olan karşılaştırmalar, Kimek ve Kıpçak heykel örneklerinin veri tabanına hatalı olarak eklenmesi sonucunda başarısız olmuştur.

Muhtemelen, güney Sibirya, doğu ve batı orta Asya’da bulunan heykellerdeki sakalsız/ bıyıksız yüz tasvirleri; kadınları betimlemektedir.

Batı Türk Kağanlığı Paralarında Kağan ve Katun
 

Apşiyakta heykellerindeki üç parçalı başlık taşıyan kadın tasvirleri, Semirechye (Zhetysu) bölgesinde bulunanlarla benzerlik taşımaktadır. Üç parçalı kadın başlığının benzerleri dikkate alınarak yapılan anlamsal değerlendirme sonucunda; bu başlık türünün, tanrıça Umay veya bir kam’a (Şamana) ait olmadığı; yönetici konumdaki Türk kadın asilzadelerine ait olduğu kanaatine varılmıştır.

Apşiyakta heykellerinde, savaşçı ya da batır olan erkek ile onun karısı olan “Katun”u içine alan ve yaşam alanları olan oba (yurt, çadır, otağ) içerisinde bir aile tasviri yapılmıştır. Radyokarbon testleri sonucunda bu heykellerin tahmini yaşları, Kudırge Kurganı’ndaki gibi M.S. 500 ilâ 600 yıllarına tarihlendirilmiştir.

Pek çok heykel, petroglif, kurgan buluntusu ve sikkelerdeki üç parçalı başlıklı kadın ve kocasını içeren ve birbirine benzeyen bu tasvir; yurt’larında oturan ve hükümran olan Eski Türk Ailelerinden (Aşina ve Aşite Aileleri) olan Kağan ve Katun’u tasvir etmektedir.

Makalenin Tamamı (İngilizce)

Eski Türk Toplumunda Kadın

Efsane Türk Kadını

Katun ve Kunçuy

 

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

GÖKTÜRK DÖNEMİ KIYAFETLERİ

Resim
  Türk Beyi ve Hanımı, Pencikent Duvar Resimlerinden Yrd. Doç.Dr. Fikri Salman Göktürk kıyafetleri, hem erkeklerde hem de kadınlarda çoğunlukla uzun kaftanlardan müteşekkil idi. Erkek kaftanları, sol taraf üste gelecek şekilde kapanırken kadın kaftanlannın bunun tersi olarak sağ yan üste gelecek şekilde kapanmakta olduğu görülmüştür. Ancak bu genel bir eğilim gibi görülse de kesin bir kural değildir. Göktürk giysilerinin dışa doğru açılan belirgin yakalarının olması önemli özelliklerden biri olarak kabul edilebilir. Başlanna ise, kendilerine özgü börkler taktıkları ve bunların keçeden ya da kenarları kürkten yapılmış başlıklar olduğu anlaşılmaktadır. Ayaklarına muhtemelen dizlere kadar uzanan deri ve keçe çizmeler giymekteydiler. Dış giyime dair verebileceğimiz bu unsurlardan sonra, iç giyimlerine dair belirleyebildiğimiz herhangi bir giyim türü tespit edilememiştir. Uygur Prensesi, Museum für Asiatische Kunst , Berlin Almanya Yerleşik hayata geçişin hızla ilerlediği ve Uygur...
Read more »

ANTİK MISIR VE TÜRKLER

Resim
  Türk Tarihinin Ana Hatları Kitabından Mısır tarihinin başından başlayan metodik tarihî bir yazı yoktur. Heykellerde, ehramlarda, mabetlerde görülen zafer menkıbeleri, özgeçmişler, kral emirnameleri, idarî muhaberat, şahsî akitler yegâne belgelerdir. Dinî eğilimlerin tesiri altındadır. bütün bu metrûkatın tetkikinden sonra, olan biteni ve hanedan saltanatlarını bir metot dahilinde tespite imkân doğmuştur.   Nil vadisinin delta kısmını ilk işgal edenler, Orta Asya'dan muhtelif yollarla ve birbiri ardı sıra gelmiş olan Türk kabileleridir . Bunlar bütün Türklerin çoğunluğu gibi brakisefal idiler. Bu insanların tipine, Akdeniz havzası tipi diyenler vardır. (A.Moret. Le Nil et la Civilisation Egyptienne, s. 44.)   Bu benzeyiş Adalar denizi havzasının asıl ahalisinin de Türk olmasındandır. Bu tip yanında dolikosefal samî ve hamîler de vardır.   Bunlarla sonradan karışılmıştır. Bu sebeple Mısır'da şimdiye kadar bulunan iskeletlerde ve heykellerde brakisefa...
Read more »

AMERİKA'NIN TÜRKLER TARAFINDAN KEŞFİ

Resim
  Prof.Dr. İsmail Doğan’ın “Mayalar ve Türklük” adlı eserinden, Amerika kıtasına Kolomb’dan yaklaşık 500 yıl önce Norveç ve İzlanda’dan bazı gemiler, Atlas Okyanusu yoluyla Massachussets ve daha kuzeyde Groenlan’da çıkmıştır. Bu Vikingler arasında ‘Tirker’ adlı Türk olduğu tahmin edilen bir kişinin bulunması, dikkat çekicidir . Vikinglerin kullandıkları Futhark olarak adlandırılan yazının, Göktürk yazısının bir versiyonu olması mümkündür . Futhark ile özellikle İsveç, Norveç ve Danimarka’da yaklaşık 3500 taş üzerinde yazılar yazılmıştır. Bunlar içerisinde en ilginci ise 1599 tarihli ‘Nagyszombati Haritaları’dır. Dorok Müzesi müdürü Szepessy Geza, 1955 yılında Estergon’lu bir öğretmenden dört harita satın alır. Öğretmenin ifadesine göre bu haritaları 1945 yılının Mart ayında bir Alman vermiştir. Szepessy Geza, “A nagyszombati VINLAND terkep elökerülesenek törtenete. Magyar Törtenelmi Sezeemle I, New York 1970, 92-96.s.” adlı eseri ile bunu neşreder. Bu haritalardan birinin alt ...
Read more »