ESKİ TÜRK TOPLUMUNDA KADIN


Dr. Zahir ASADOV

Türk menşeli olan Cengiz Hanın “Büyük Yasası”nda “Erkek savaşa katıldığı zaman onun günlük yükümlülüklerini kadın icra eder” şeklinde bir norm vardır.

İbn Battuta ; “Bu ülkede (yani Deşt-i Kıpçak’ta) kadınlara karşı müthiş bir saygının olduğunu açıkça gördüm" der.

Kadınların konumuna dair Pian del Carpine daha kapsamlı bilgi vermektedir: “Kızlar ve kadınlar erkekler gibi kolayca at biner ve sürerler. Ayrıca onların nasıl okluk ve ok gezdirdiklerini gördük. Erkekler gibi kadınlar da uzun süre ve yorulmadan at sürerler . ...

Eski Türk aile hukukunda kadınların statüsü çok yüksekti ve bu hukuk sistemi onların erkeklerle eşit haklarını her bir şekilde koruyordu. Özellikle hamile kadınlar yüksek statüye sahip idiler. 
Bugün Türk Amazonlarının tarihi bir gerçeklik olduğunu söylemek gerekir. E.Aubakirov’a göre Amerika’nın Avrasya Araştırmaları Enstitüsünden Amazonların tarihiyle ilgili araştırmalara yirmi yılını vermiş Janin Devis Kimbel onların Kazakistan ve Hazar çevresindeki bozkırlarda yaşadıkları tezini ileri sürmektedir.

Türk tarihinde çok sayıda savaşçı kadınların olduğu bilinmektedir: kadın komutan Tomris; Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın anası, ilk kadın diplomat Sara Hatun, Cengiz Hanın anası Oelun-Eke ve kızı Alahay Beyim; ünlü Nogay tümen komutanının kızı Tugul; Kazan prensesi Suyumbike; Kazak savaşçısı Bobay; Azerbaycan Türklerinde Kaçak Nebi’nin eşi Hacer hanım ve Köroğlu’nun eşi Nigar hanım; Andrey Bogolyubski’ye karşı savaşmış Tatar kızı Baygül,;

Makalenin Tamamı


*****

Kağan, Katun ve çocuklarının birlikte tasvir edildiği Höl Asgat yazıtının ön yüzünün görüntüsü (Moğolistan; foto: Cengiz ALYILMAZ)

 

Doç.Dr. Semra ALYILMAZ

Prof.Dr. Cengiz ALYILMAZ


Eski Türk toplumunda kadın (katun, ebçi, eş, eşlig, evlig, kızgak…) eşinin can yoldaşı, hayat mücadelesinde onun en büyük desteği, (yeri geldiğinde at binen, kılıç kuşanan, yay kurup ok atan) silah arkadaşı; evinin her şeyi; çocuğunun anası, ilk eğitmeni ve öğretmeni; kap kacak, çanak çömlek, keçe, kilim, halı… gibi yapma ve dokuma eserlerin zanaatkârı; aile, toplum ve devlet yönetiminde ise, iktidarın imtiyazlı ortağı olarak karşımıza çıkar. 

Kadınlar, eski Türk destanlarının ve mitlerinin pek çoğunda da hayatın kaynağı, ideal eş, anne, gönlün, aklın ve bilgeliğin sembolü olarak yer almaktadır. Türk destan geleneğinde kadınlar aktif bir şekilde mücadelenin içinde yer alarak erkek kahramanlar gibi hüner sergilemişlerdir. Savaşçı kadınlar destan türünün; pasif ve aşk konusu olmuş kadınlar ise halk hikâyelerinin kahramanları olarak boy göstermişlerdir. Türk kültür tarihi incelendiğinde, inanç sisteminden yaşam biçimine kadar topluma yön veren, çeşitli özellikleriyle millî değerlerin sembolü hâline gelen sayısız kadın kahramanın yer aldığı görülür.

Makalenin Tamamı

Kağan ve Katun




Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

GÖKTÜRK DÖNEMİ KIYAFETLERİ

Resim
  Türk Beyi ve Hanımı, Pencikent Duvar Resimlerinden Yrd. Doç.Dr. Fikri Salman Göktürk kıyafetleri, hem erkeklerde hem de kadınlarda çoğunlukla uzun kaftanlardan müteşekkil idi. Erkek kaftanları, sol taraf üste gelecek şekilde kapanırken kadın kaftanlannın bunun tersi olarak sağ yan üste gelecek şekilde kapanmakta olduğu görülmüştür. Ancak bu genel bir eğilim gibi görülse de kesin bir kural değildir. Göktürk giysilerinin dışa doğru açılan belirgin yakalarının olması önemli özelliklerden biri olarak kabul edilebilir. Başlanna ise, kendilerine özgü börkler taktıkları ve bunların keçeden ya da kenarları kürkten yapılmış başlıklar olduğu anlaşılmaktadır. Ayaklarına muhtemelen dizlere kadar uzanan deri ve keçe çizmeler giymekteydiler. Dış giyime dair verebileceğimiz bu unsurlardan sonra, iç giyimlerine dair belirleyebildiğimiz herhangi bir giyim türü tespit edilememiştir. Uygur Prensesi, Museum für Asiatische Kunst , Berlin Almanya Yerleşik hayata geçişin hızla ilerlediği ve Uygur...
Read more »

ANTİK MISIR VE TÜRKLER

Resim
  Türk Tarihinin Ana Hatları Kitabından Mısır tarihinin başından başlayan metodik tarihî bir yazı yoktur. Heykellerde, ehramlarda, mabetlerde görülen zafer menkıbeleri, özgeçmişler, kral emirnameleri, idarî muhaberat, şahsî akitler yegâne belgelerdir. Dinî eğilimlerin tesiri altındadır. bütün bu metrûkatın tetkikinden sonra, olan biteni ve hanedan saltanatlarını bir metot dahilinde tespite imkân doğmuştur.   Nil vadisinin delta kısmını ilk işgal edenler, Orta Asya'dan muhtelif yollarla ve birbiri ardı sıra gelmiş olan Türk kabileleridir . Bunlar bütün Türklerin çoğunluğu gibi brakisefal idiler. Bu insanların tipine, Akdeniz havzası tipi diyenler vardır. (A.Moret. Le Nil et la Civilisation Egyptienne, s. 44.)   Bu benzeyiş Adalar denizi havzasının asıl ahalisinin de Türk olmasındandır. Bu tip yanında dolikosefal samî ve hamîler de vardır.   Bunlarla sonradan karışılmıştır. Bu sebeple Mısır'da şimdiye kadar bulunan iskeletlerde ve heykellerde brakisefa...
Read more »

AMERİKA'NIN TÜRKLER TARAFINDAN KEŞFİ

Resim
  Prof.Dr. İsmail Doğan’ın “Mayalar ve Türklük” adlı eserinden, Amerika kıtasına Kolomb’dan yaklaşık 500 yıl önce Norveç ve İzlanda’dan bazı gemiler, Atlas Okyanusu yoluyla Massachussets ve daha kuzeyde Groenlan’da çıkmıştır. Bu Vikingler arasında ‘Tirker’ adlı Türk olduğu tahmin edilen bir kişinin bulunması, dikkat çekicidir . Vikinglerin kullandıkları Futhark olarak adlandırılan yazının, Göktürk yazısının bir versiyonu olması mümkündür . Futhark ile özellikle İsveç, Norveç ve Danimarka’da yaklaşık 3500 taş üzerinde yazılar yazılmıştır. Bunlar içerisinde en ilginci ise 1599 tarihli ‘Nagyszombati Haritaları’dır. Dorok Müzesi müdürü Szepessy Geza, 1955 yılında Estergon’lu bir öğretmenden dört harita satın alır. Öğretmenin ifadesine göre bu haritaları 1945 yılının Mart ayında bir Alman vermiştir. Szepessy Geza, “A nagyszombati VINLAND terkep elökerülesenek törtenete. Magyar Törtenelmi Sezeemle I, New York 1970, 92-96.s.” adlı eseri ile bunu neşreder. Bu haritalardan birinin alt ...
Read more »