TÜRKLER VE ARSLANLAR

 

Pazırık Kurganı Ön Türk Eserlerinden, Hermitage Müzesi

Prof. Dr. İlhami Durmuş

Arslan yeryüzünde yaşayan milletler tarafından güçlü bir hayvan olarak görülmüştür. Onun başka hayvanlar tarafından avlanan değil, onları avlayan ve rakibini kolayca alt edebilen bir hayvan olması, ona karşı saygı ve korku uyandırmıştır. Nasıl ki göklerin hâkimi kartal kabul edilmişse, karaların egemen unsuru olarak da arslan görülmüştür. Arslan güçle ve hâkimiyetle özdeşleştirilmiştir.

Türk kültür çevresinde de arslan güç ve hâkimiyet timsali olarak görülmüştür. Başlangıçta arslan Türklerin hayatında özel bir yer tutmamaktadır. Çünkü arslan ormanların hâkim unsurudur. Onun yeri ormanlık coğrafyalardır. Bu itibarla doğrudan Türk kültür coğrafyasında bulunmadığından Türklerin ufkunda fazla görülmemiş, bundan dolayı da tasvir edilip, kaynaklarında da yer almamıştır. Türk kültür çevresinde kurganlardan çıkarılmış hayvan mücadele sahneleri arasında kanatlı arslan tasvirlerine rastlanmıştır.

Bu tür örnekler daha çok Altaylar ve çevresinde bulunmaktadır . Arslanın sade bir şekilde tasviri Bilge Kağan külliyesinde bulunmaktadır . Burada iki tane arslan heykeli dikkati çekmektedir. Bu heykellerin külliyenin girişine karşılıklı olarak yerleştirilmiş olduklarını söyleyebiliriz. Hatta oturur haldeki bu arslan heykellerinin başları da biraz bükük olarak yapılmıştır. Bu durumda külliyenin doğu tarafta girişine konulan arslanlardan sağ taraftakinin başının sağa, sol taraftakinin başının da sola çevrilerek, karşıdan külliyeye gireceklere bakar şekilde tasvir edildikleri anlaşılmaktadır. Bu arslan heykellerinin kapıyı korur şekilde düşünüldükleri görülmektedir. Bilge Kağan Anıtlığına Köl Tigin Anıtlığı önce yapılmasından dolayı model oluşturmasına rağmen, Köl Tigin Anıtlığında arslan heykelleri bulunmamaktadır. 

Bilge Kağan ve Köl Tigin'in Babası İlteriş (Kutluk) Kağan'ın Anıtlığındaki Arslan
 

Ancak, İlteriş Kağan Anıtlığında 4 adet arka ayakları üzerine oturmuş arslan heykeline rastlanmıştır.Hatta bu arslanlar üzerine Göktürk sülalesinin damgası da tasvir edilmiştir. Böylece, Bilge Kağan Anıtlığı arslanlarına İlteriş Kağan Anıtlığı arslanlarının model oluşturduğunu söyleyebiliriz. Şüphesiz, İlteriş Kağan Anıtlığı, Köl Tigin Anıtlığı yapılmadan da vardı. Ancak, Köl Tigin Anıtlığında arslan heykelleri yapılmadı. Çünkü arslan heykelleri hükümdarlık alameti olduğundan hükümdar anıtlıklarında yer almıştır. Arslan Türkler’in askeri hayatlarında da bir model olarak ortaya çıkmış bulunmaktadır. Göktürkler Sind-Hint yönündeki fütuhattan sonra arslanları sürü halinde düşmanların üzerine saldırtmayı öğrenmişlerdir .
Türkler kendi askerlerini arslan gibi de görmüşlerdir. Delhi Sultanlığı’nda umumi anlayışa göre “Türk’ün karşısında Hindu, arslan karşısında ceylan gibi” idi . Türk kültür çevresinde Uygurlar, Karahanlılar ve Selçuklular’da arslan ismi başta hükümdarlar olmak üzere, devlet ileri gelenlerinin isimleri olarak devam etmiştir. Bu isim tek başına kullanıldığı gibi, Ak Arslan, Alp Arslan, Gök Arslan, Kara Arslan, Kutlu Arslan vb. şekilde diğer isimlerle birlikte de kullanılmıştır.

Makalenin Tamamı 

Kök Börüler ve Arslanlar

Anıtkabir Arslanlı Yoldaki 24 Arslan Heykeli 24 Oğuz Boyunu Temsil Eder

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

GÖKTÜRK DÖNEMİ KIYAFETLERİ

Resim
  Türk Beyi ve Hanımı, Pencikent Duvar Resimlerinden Yrd. Doç.Dr. Fikri Salman Göktürk kıyafetleri, hem erkeklerde hem de kadınlarda çoğunlukla uzun kaftanlardan müteşekkil idi. Erkek kaftanları, sol taraf üste gelecek şekilde kapanırken kadın kaftanlannın bunun tersi olarak sağ yan üste gelecek şekilde kapanmakta olduğu görülmüştür. Ancak bu genel bir eğilim gibi görülse de kesin bir kural değildir. Göktürk giysilerinin dışa doğru açılan belirgin yakalarının olması önemli özelliklerden biri olarak kabul edilebilir. Başlanna ise, kendilerine özgü börkler taktıkları ve bunların keçeden ya da kenarları kürkten yapılmış başlıklar olduğu anlaşılmaktadır. Ayaklarına muhtemelen dizlere kadar uzanan deri ve keçe çizmeler giymekteydiler. Dış giyime dair verebileceğimiz bu unsurlardan sonra, iç giyimlerine dair belirleyebildiğimiz herhangi bir giyim türü tespit edilememiştir. Uygur Prensesi, Museum für Asiatische Kunst , Berlin Almanya Yerleşik hayata geçişin hızla ilerlediği ve Uygur...
Read more »

ANTİK MISIR VE TÜRKLER

Resim
  Türk Tarihinin Ana Hatları Kitabından Mısır tarihinin başından başlayan metodik tarihî bir yazı yoktur. Heykellerde, ehramlarda, mabetlerde görülen zafer menkıbeleri, özgeçmişler, kral emirnameleri, idarî muhaberat, şahsî akitler yegâne belgelerdir. Dinî eğilimlerin tesiri altındadır. bütün bu metrûkatın tetkikinden sonra, olan biteni ve hanedan saltanatlarını bir metot dahilinde tespite imkân doğmuştur.   Nil vadisinin delta kısmını ilk işgal edenler, Orta Asya'dan muhtelif yollarla ve birbiri ardı sıra gelmiş olan Türk kabileleridir . Bunlar bütün Türklerin çoğunluğu gibi brakisefal idiler. Bu insanların tipine, Akdeniz havzası tipi diyenler vardır. (A.Moret. Le Nil et la Civilisation Egyptienne, s. 44.)   Bu benzeyiş Adalar denizi havzasının asıl ahalisinin de Türk olmasındandır. Bu tip yanında dolikosefal samî ve hamîler de vardır.   Bunlarla sonradan karışılmıştır. Bu sebeple Mısır'da şimdiye kadar bulunan iskeletlerde ve heykellerde brakisefa...
Read more »

AMERİKA'NIN TÜRKLER TARAFINDAN KEŞFİ

Resim
  Prof.Dr. İsmail Doğan’ın “Mayalar ve Türklük” adlı eserinden, Amerika kıtasına Kolomb’dan yaklaşık 500 yıl önce Norveç ve İzlanda’dan bazı gemiler, Atlas Okyanusu yoluyla Massachussets ve daha kuzeyde Groenlan’da çıkmıştır. Bu Vikingler arasında ‘Tirker’ adlı Türk olduğu tahmin edilen bir kişinin bulunması, dikkat çekicidir . Vikinglerin kullandıkları Futhark olarak adlandırılan yazının, Göktürk yazısının bir versiyonu olması mümkündür . Futhark ile özellikle İsveç, Norveç ve Danimarka’da yaklaşık 3500 taş üzerinde yazılar yazılmıştır. Bunlar içerisinde en ilginci ise 1599 tarihli ‘Nagyszombati Haritaları’dır. Dorok Müzesi müdürü Szepessy Geza, 1955 yılında Estergon’lu bir öğretmenden dört harita satın alır. Öğretmenin ifadesine göre bu haritaları 1945 yılının Mart ayında bir Alman vermiştir. Szepessy Geza, “A nagyszombati VINLAND terkep elökerülesenek törtenete. Magyar Törtenelmi Sezeemle I, New York 1970, 92-96.s.” adlı eseri ile bunu neşreder. Bu haritalardan birinin alt ...
Read more »