ESKİ TÜRKLERDE OK'UN HUKUKSAL ANLAMI

 

Kuş ve Antilop figürlü İskit Ok Ucu, Arzhan (Arjan) Kurganı-Tuva M.Ö. 700 

 

Prof. Dr. Osman Turan

Okun yaya tâbi olması, yayın, oku sevk ve idare etmesi dolayısı ile yay; hâkimiyeti, hükümdarı, ok ise tâbiyeti, hakim olanlara bağlı olanları temsil eden bir sembol olmuş ve her ikisi de devleti ve bağımsızlığı gösteren bir işaret olarak değerlendirilmiştir.

Hâkan'ın boy beylerine ok göndermesi onları bir sefer veya toplantı için çağıran bir emir anlamını ifade etmiştir. Bundan dolayı, her ok gönderenin gönderilene göre hukukî bakımdan üstün bir mevkide olduğu anlaşılır. Kabîlelerin oklara göre askerî bir sınıflamaya sokulmaları bir geleneğin sonucudur. Ok göndermenin bir himaye, bir taltif ve emniyet ifade etmesi bu algılamanın, anlamca genişlemesi nedeniyledir. Devlet ve yönetim yapısının olmadığı zamanlarda büyle bir uygulama söz konusu olamaz. Bunun için bu türlü bir zaman; "idi oksız" yani, sahipsiz, oksuz ve devletsiz yapılanma olarak anlaşılır.

Sonraki devirlerde ok göndermenin bir davet ve tâbiyet sembolü olmaktan başka hükümdarlardan beylere, büyüklerden küçüklere, bir çeşit taltif, teveccüh ve dostluk alâmeti gibi bir anlam ifade ettiğini görüyoruz.

Türkler arasında okun bir dâvet sembolü olarak kullanışının en belirgin delilini de Türk filolojsinde bulmaktayız. Orhun yazıtlarından eski Osmanlıcaya kadar "okumak" mastarı bugünkü anlamıyla birlikte "çağırmak, davet etmek ve "okuşmak" "çağrışmak" anlamı da barındırmaktadır. Bugün de Anadolu'da düğünlere çağrıcı davet edici anlamında "okuyucu" kelimesinin kaynağı da buraya bağlanır.

Makalenin Tamamı

Ok ve Yayın Türk Devlet Geleneği ve Hâkimiyet Anlayışındaki Yeri

Göktürk Devri Ok Uçları

 Dipçe:

1.Olduğunca günümüz Türkçesine yaklaştrılmıştır.

2.Doğduğum Anadolu kasabasında, evlilik ve sünnet düğünlerine davet edileceklerin listesi genellikle kadın olan "okuyucu"ya verilir, okuyucu davet edileceklere daveti bildirir, daveti alanlar da okuyucunun bu zahmetine karşılık ona genellikle kuru gıdalardan oluşan hediyesini verirdi.


Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

GÖKTÜRK DÖNEMİ KIYAFETLERİ

Resim
  Türk Beyi ve Hanımı, Pencikent Duvar Resimlerinden Yrd. Doç.Dr. Fikri Salman Göktürk kıyafetleri, hem erkeklerde hem de kadınlarda çoğunlukla uzun kaftanlardan müteşekkil idi. Erkek kaftanları, sol taraf üste gelecek şekilde kapanırken kadın kaftanlannın bunun tersi olarak sağ yan üste gelecek şekilde kapanmakta olduğu görülmüştür. Ancak bu genel bir eğilim gibi görülse de kesin bir kural değildir. Göktürk giysilerinin dışa doğru açılan belirgin yakalarının olması önemli özelliklerden biri olarak kabul edilebilir. Başlanna ise, kendilerine özgü börkler taktıkları ve bunların keçeden ya da kenarları kürkten yapılmış başlıklar olduğu anlaşılmaktadır. Ayaklarına muhtemelen dizlere kadar uzanan deri ve keçe çizmeler giymekteydiler. Dış giyime dair verebileceğimiz bu unsurlardan sonra, iç giyimlerine dair belirleyebildiğimiz herhangi bir giyim türü tespit edilememiştir. Uygur Prensesi, Museum für Asiatische Kunst , Berlin Almanya Yerleşik hayata geçişin hızla ilerlediği ve Uygur...
Read more »

ANTİK MISIR VE TÜRKLER

Resim
  Türk Tarihinin Ana Hatları Kitabından Mısır tarihinin başından başlayan metodik tarihî bir yazı yoktur. Heykellerde, ehramlarda, mabetlerde görülen zafer menkıbeleri, özgeçmişler, kral emirnameleri, idarî muhaberat, şahsî akitler yegâne belgelerdir. Dinî eğilimlerin tesiri altındadır. bütün bu metrûkatın tetkikinden sonra, olan biteni ve hanedan saltanatlarını bir metot dahilinde tespite imkân doğmuştur.   Nil vadisinin delta kısmını ilk işgal edenler, Orta Asya'dan muhtelif yollarla ve birbiri ardı sıra gelmiş olan Türk kabileleridir . Bunlar bütün Türklerin çoğunluğu gibi brakisefal idiler. Bu insanların tipine, Akdeniz havzası tipi diyenler vardır. (A.Moret. Le Nil et la Civilisation Egyptienne, s. 44.)   Bu benzeyiş Adalar denizi havzasının asıl ahalisinin de Türk olmasındandır. Bu tip yanında dolikosefal samî ve hamîler de vardır.   Bunlarla sonradan karışılmıştır. Bu sebeple Mısır'da şimdiye kadar bulunan iskeletlerde ve heykellerde brakisefa...
Read more »

AMERİKA'NIN TÜRKLER TARAFINDAN KEŞFİ

Resim
  Prof.Dr. İsmail Doğan’ın “Mayalar ve Türklük” adlı eserinden, Amerika kıtasına Kolomb’dan yaklaşık 500 yıl önce Norveç ve İzlanda’dan bazı gemiler, Atlas Okyanusu yoluyla Massachussets ve daha kuzeyde Groenlan’da çıkmıştır. Bu Vikingler arasında ‘Tirker’ adlı Türk olduğu tahmin edilen bir kişinin bulunması, dikkat çekicidir . Vikinglerin kullandıkları Futhark olarak adlandırılan yazının, Göktürk yazısının bir versiyonu olması mümkündür . Futhark ile özellikle İsveç, Norveç ve Danimarka’da yaklaşık 3500 taş üzerinde yazılar yazılmıştır. Bunlar içerisinde en ilginci ise 1599 tarihli ‘Nagyszombati Haritaları’dır. Dorok Müzesi müdürü Szepessy Geza, 1955 yılında Estergon’lu bir öğretmenden dört harita satın alır. Öğretmenin ifadesine göre bu haritaları 1945 yılının Mart ayında bir Alman vermiştir. Szepessy Geza, “A nagyszombati VINLAND terkep elökerülesenek törtenete. Magyar Törtenelmi Sezeemle I, New York 1970, 92-96.s.” adlı eseri ile bunu neşreder. Bu haritalardan birinin alt ...
Read more »