TÜRK ORDU GELENEĞİNDE ASKERİ MÜZİK OLGUSU

 


Yrd. Doç. Dr. Emin Erdem KAYA

Tarihi kaynaklar incelendiğinde Türk ordularının binyıllardan günümüze önemli miraslar bıraktığı görülmektedir. Bunlar arasında tarih kitaplarına geçen önemli savaş aletlerinin, savaş stratejilerinin ve önemli komutanların yanı sıra askeri müzik olgusunun da dünya ve Türk tarihi açısından önem arz ettiği bilinmektedir. İlk Türk ordularında basit bir oluşum olarak kendini gösteren askeri müzik takımları, ilerleyen yüzyıllarda daha organize bir biçimde ordu içinde çok önemli bir yer edinmiştir. Her zaman egemenliğin ve gücün simgesi olan bu askeri müzik takımları, yüzyıllar boyunca savaş alanlarında düşman orduların motivasyonunu kıran önemli bir görev üstlenmiştir. 

 Tuğ

Büyük Hun Devleti, aynı zamanda bilinen ilk askeri müzik topluluğu olan Tuğ Takımı’nı oluşturan devlettir. Kelime olarak Tuğ, “Orta Asya Türk devletlerinde devletin simgesidir ve çeşitli siyasi, askeri görev ve rütbeyi de simgeler.” 

Çeşitli kaynaklarda başı kıllarla donatılmış sancak ve bayrak olarak adı geçen Tuğ, davul ve kös olarak da anılmaktadır. resmi ve dini çalgısı olan Davul hem devletin varlık, bağımsızlık ve egemenlik simgelerinden biri, hem de devletin askeri müzik topluluklarını oluşturan Tuğ Takımlarının baş çalgısıydı. Hunlar döneminde Tuğ takımları Yırağ (surnay,zurna), Borguy (boru), Tümrük (davul), Küvrük (kös), Çeng (Zil) kurulur ve Hakanın sancağını temsil ederdi.

Tuğ takımlarının başlıca eylemi olan Tuğ Vurma, bir savaş alameti olarak nitelendirilir, savaşa giderken ve savaştan gelirken çalınırdı. Kulakları sağır edercesine çalınan davul sesleri, savaş alanlarında bir güç ve gövde gösterisi sergileyerek düşmanın ürkmesine sebep olurdu.Uygurların resmi çalgıları olan “Kövrük” isimli altınlı davul ve altınlı boru, altın başlı sancaklar ile kağanlığın simgeleriydi.

Bâbürname'de Tuğ Açma Töreni

 Tabıl

Karahanlılar döneminde “tuğ müziği” “tabıl müziğine” ve “tuğ takımı” “tabılhane” ye dönüşürken, askeri müzik devlet içindeki yerini korudu. Kaynaklarda Tabıl Davul kelimesinin eski söylenme biçimi olarak geçer.

Hanlık sarayında “Nöbet Vurma” veya “Tuğ Vurma” geleneği ise İslamiyet’in benimsenmesinden sonra da uygulanmaya devam etmiştir. “Tabılhane nöbetlerinde “kök” veya “küğ” denilen, belirli usullerle beslenmiş, çalgısal eserlere yer verilirdi. Her gün ayrı bir kök seslendirilerek bir yılda 366 kök dinletilmiş olurdu. Bu durum kuşkusuz Türk askeri müzik dağarının tarihsel gelişimi içinde Karahanlılar dönemine gelindiğinde ne denli artıp zenginleşmiş olduğunun göstergesiydi”

Nevbet

Nöbet manasında kullanılan nevbetin, İslamiyet öncesi Türklerde zamanı bildirmede ve nöbet değişimlerinde de çalındığına dair farklı bulgular bulunmaktadır.

Makalenin Tamamı

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

GÖKTÜRK DÖNEMİ KIYAFETLERİ

Resim
  Türk Beyi ve Hanımı, Pencikent Duvar Resimlerinden Yrd. Doç.Dr. Fikri Salman Göktürk kıyafetleri, hem erkeklerde hem de kadınlarda çoğunlukla uzun kaftanlardan müteşekkil idi. Erkek kaftanları, sol taraf üste gelecek şekilde kapanırken kadın kaftanlannın bunun tersi olarak sağ yan üste gelecek şekilde kapanmakta olduğu görülmüştür. Ancak bu genel bir eğilim gibi görülse de kesin bir kural değildir. Göktürk giysilerinin dışa doğru açılan belirgin yakalarının olması önemli özelliklerden biri olarak kabul edilebilir. Başlanna ise, kendilerine özgü börkler taktıkları ve bunların keçeden ya da kenarları kürkten yapılmış başlıklar olduğu anlaşılmaktadır. Ayaklarına muhtemelen dizlere kadar uzanan deri ve keçe çizmeler giymekteydiler. Dış giyime dair verebileceğimiz bu unsurlardan sonra, iç giyimlerine dair belirleyebildiğimiz herhangi bir giyim türü tespit edilememiştir. Uygur Prensesi, Museum für Asiatische Kunst , Berlin Almanya Yerleşik hayata geçişin hızla ilerlediği ve Uygur...
Read more »

ANTİK MISIR VE TÜRKLER

Resim
  Türk Tarihinin Ana Hatları Kitabından Mısır tarihinin başından başlayan metodik tarihî bir yazı yoktur. Heykellerde, ehramlarda, mabetlerde görülen zafer menkıbeleri, özgeçmişler, kral emirnameleri, idarî muhaberat, şahsî akitler yegâne belgelerdir. Dinî eğilimlerin tesiri altındadır. bütün bu metrûkatın tetkikinden sonra, olan biteni ve hanedan saltanatlarını bir metot dahilinde tespite imkân doğmuştur.   Nil vadisinin delta kısmını ilk işgal edenler, Orta Asya'dan muhtelif yollarla ve birbiri ardı sıra gelmiş olan Türk kabileleridir . Bunlar bütün Türklerin çoğunluğu gibi brakisefal idiler. Bu insanların tipine, Akdeniz havzası tipi diyenler vardır. (A.Moret. Le Nil et la Civilisation Egyptienne, s. 44.)   Bu benzeyiş Adalar denizi havzasının asıl ahalisinin de Türk olmasındandır. Bu tip yanında dolikosefal samî ve hamîler de vardır.   Bunlarla sonradan karışılmıştır. Bu sebeple Mısır'da şimdiye kadar bulunan iskeletlerde ve heykellerde brakisefa...
Read more »

AMERİKA'NIN TÜRKLER TARAFINDAN KEŞFİ

Resim
  Prof.Dr. İsmail Doğan’ın “Mayalar ve Türklük” adlı eserinden, Amerika kıtasına Kolomb’dan yaklaşık 500 yıl önce Norveç ve İzlanda’dan bazı gemiler, Atlas Okyanusu yoluyla Massachussets ve daha kuzeyde Groenlan’da çıkmıştır. Bu Vikingler arasında ‘Tirker’ adlı Türk olduğu tahmin edilen bir kişinin bulunması, dikkat çekicidir . Vikinglerin kullandıkları Futhark olarak adlandırılan yazının, Göktürk yazısının bir versiyonu olması mümkündür . Futhark ile özellikle İsveç, Norveç ve Danimarka’da yaklaşık 3500 taş üzerinde yazılar yazılmıştır. Bunlar içerisinde en ilginci ise 1599 tarihli ‘Nagyszombati Haritaları’dır. Dorok Müzesi müdürü Szepessy Geza, 1955 yılında Estergon’lu bir öğretmenden dört harita satın alır. Öğretmenin ifadesine göre bu haritaları 1945 yılının Mart ayında bir Alman vermiştir. Szepessy Geza, “A nagyszombati VINLAND terkep elökerülesenek törtenete. Magyar Törtenelmi Sezeemle I, New York 1970, 92-96.s.” adlı eseri ile bunu neşreder. Bu haritalardan birinin alt ...
Read more »