SAKA/SAHA/İSKİT ETNONİMİNİN ETİMOLOJİSİ

 


Prof.Dr. Fuzuli Bayat

Yunan eserlerinde “Skyth” Farslarda “Saka” olarak adlandırılan bu kavim M.Ö. 8-7. yüzyıllarda “Sak” (İskit) topluluğunun hâkimiyeti ele geçirmesi ile “İskit-Saka” adı ile tanınmıştır. Çin kaynaklarında “Soy” “Se”, “So” “Su” şekillerinde kaydedilen ve en eski Türk soyu olarak nitelendirilen bu boy birleşmesi Çin’in batısından Karadeniz sahillerine kadar uzanan genii bir sahada büyük bir devlet kurmuştur.

A.İnan’a göre, tarihin başlangıcından itibaren Türklerin büyük fetihlerinin en önemlisi iki şey sayesinde olmuştur: At besleme ve demircilik. Türk, Çin, Arap ve Fars tarihçileri ve coğrafyacıları Türklerin dedelerinn demirci olduğunu bildirmektedirler. İskitler Avrupa halklarına ve doğu halklarından İranlılara ata binmeyi, at üstünde savaşmayı öğrettikleri gibi, ayağa kadar uzanan etekleri çıkarıp şalvar giymeyi de öğrettiler. Türkler; kısa deri kürkler giyer, başlarını der kalpakla örterlerdi.

İ. Dyakonov, “Skyth” (İskit ) kelimesinin eski Yunanca’da “Skythe” olduğunu yazar ve bu etnonimin Asur Kaynaklarında; “Aşguzay” “Asguzay” (muhtemelen Dış veya Taş Oğuz anlamında); Babil kaynaklarında “İşguzay” ( ülke olarak İşguza, İşguzay sözünün İç Oğuz olabileceği ihtimali güçlüdür); eski Yahudilerde “Asguz” şekillerinde çeşitlendirildiğini bildiri. .bu da “Saka” adının “Oğuz” adıyla aynı kökten gelebileceği ihtimalini göz önüne getirir.

Eski kabile adlarından bazıları Ay merkezli inanç bağlamında çözümlenebilir. “Sak” veya “Saka” adı da bu açıdan Ay Tanrı inancının bir yansımasıdır. Eski Türklerin astral kültüründe Ay’a çok önem verilirdi. Daha eski çağlarda kozmogonik mit; Ay’ı yaratıcı tanrı olarak kabul ederdi. Ay’a tapınma, İskit Sakalarda, Kimmerlerde ve esasende Hunlarda önemli bir yer tutardı.

Herodot’a göre İskit-Sakaların atası boğa (öküz) şeklinde tasavvur edilen Targitay’dır. Bu, ecdad-boğa kültünün en eski varyantı Sümerlilerin baba-tanrıları olan Enlil’in, erkeklik simgesi olan boğa ile özdeşleştirilmesidir. Sakaların atası Targitay adının “tur” ya da “tor”dan türediği görülmektedir.Muhtemelen Sakaların Ay Tanrı ve onun yerdeki sembolü olan boğa kültüne olan inançları bu adda kalıntı şeklinde de olsa bulunmaktadır.

Makalenin Tamamı

Bazı İskit/Saka Kelimelerinin Etimolojisi

Saha/Saka Cumhuriyeti (Yakutistan)

Saha Türkleri

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

GÖKTÜRK DÖNEMİ KIYAFETLERİ

Resim
  Türk Beyi ve Hanımı, Pencikent Duvar Resimlerinden Yrd. Doç.Dr. Fikri Salman Göktürk kıyafetleri, hem erkeklerde hem de kadınlarda çoğunlukla uzun kaftanlardan müteşekkil idi. Erkek kaftanları, sol taraf üste gelecek şekilde kapanırken kadın kaftanlannın bunun tersi olarak sağ yan üste gelecek şekilde kapanmakta olduğu görülmüştür. Ancak bu genel bir eğilim gibi görülse de kesin bir kural değildir. Göktürk giysilerinin dışa doğru açılan belirgin yakalarının olması önemli özelliklerden biri olarak kabul edilebilir. Başlanna ise, kendilerine özgü börkler taktıkları ve bunların keçeden ya da kenarları kürkten yapılmış başlıklar olduğu anlaşılmaktadır. Ayaklarına muhtemelen dizlere kadar uzanan deri ve keçe çizmeler giymekteydiler. Dış giyime dair verebileceğimiz bu unsurlardan sonra, iç giyimlerine dair belirleyebildiğimiz herhangi bir giyim türü tespit edilememiştir. Uygur Prensesi, Museum für Asiatische Kunst , Berlin Almanya Yerleşik hayata geçişin hızla ilerlediği ve Uygur...
Read more »

ANTİK MISIR VE TÜRKLER

Resim
  Türk Tarihinin Ana Hatları Kitabından Mısır tarihinin başından başlayan metodik tarihî bir yazı yoktur. Heykellerde, ehramlarda, mabetlerde görülen zafer menkıbeleri, özgeçmişler, kral emirnameleri, idarî muhaberat, şahsî akitler yegâne belgelerdir. Dinî eğilimlerin tesiri altındadır. bütün bu metrûkatın tetkikinden sonra, olan biteni ve hanedan saltanatlarını bir metot dahilinde tespite imkân doğmuştur.   Nil vadisinin delta kısmını ilk işgal edenler, Orta Asya'dan muhtelif yollarla ve birbiri ardı sıra gelmiş olan Türk kabileleridir . Bunlar bütün Türklerin çoğunluğu gibi brakisefal idiler. Bu insanların tipine, Akdeniz havzası tipi diyenler vardır. (A.Moret. Le Nil et la Civilisation Egyptienne, s. 44.)   Bu benzeyiş Adalar denizi havzasının asıl ahalisinin de Türk olmasındandır. Bu tip yanında dolikosefal samî ve hamîler de vardır.   Bunlarla sonradan karışılmıştır. Bu sebeple Mısır'da şimdiye kadar bulunan iskeletlerde ve heykellerde brakisefa...
Read more »

AMERİKA'NIN TÜRKLER TARAFINDAN KEŞFİ

Resim
  Prof.Dr. İsmail Doğan’ın “Mayalar ve Türklük” adlı eserinden, Amerika kıtasına Kolomb’dan yaklaşık 500 yıl önce Norveç ve İzlanda’dan bazı gemiler, Atlas Okyanusu yoluyla Massachussets ve daha kuzeyde Groenlan’da çıkmıştır. Bu Vikingler arasında ‘Tirker’ adlı Türk olduğu tahmin edilen bir kişinin bulunması, dikkat çekicidir . Vikinglerin kullandıkları Futhark olarak adlandırılan yazının, Göktürk yazısının bir versiyonu olması mümkündür . Futhark ile özellikle İsveç, Norveç ve Danimarka’da yaklaşık 3500 taş üzerinde yazılar yazılmıştır. Bunlar içerisinde en ilginci ise 1599 tarihli ‘Nagyszombati Haritaları’dır. Dorok Müzesi müdürü Szepessy Geza, 1955 yılında Estergon’lu bir öğretmenden dört harita satın alır. Öğretmenin ifadesine göre bu haritaları 1945 yılının Mart ayında bir Alman vermiştir. Szepessy Geza, “A nagyszombati VINLAND terkep elökerülesenek törtenete. Magyar Törtenelmi Sezeemle I, New York 1970, 92-96.s.” adlı eseri ile bunu neşreder. Bu haritalardan birinin alt ...
Read more »