AKHUNLAR / EFTALİTLER / HAYTALLAR

 

 Akhun Tabağı, British Museum

Prof.Dr. Umay Türkeş-Günay'ın"Türklerin Tarihi" Kitabından

M.S. 6. yüzyılda Kuzey Hindistan'da Kuşanların yerini alan Ak-Hunlar Afganistan'ı Hindistan'a bağlayan Gazne'den hareketle, Orta Asya iklimine yakın iklime sahip Pencap'a doğru akınlara başlamışlardır. Bu bölge sahiplerinden Guptalar Ak-Hun akınlarına dayanmışlar ancak Ak-Hun hükümdarı Toraman (484-515) ve halefi tarafından M.S. 550 yılında Kuzey Hindistan bütünüyle ele geçirilmiştir. Beşinci ve altıncı yüzyıllarda Türkistan, Sogdiana/Maveraünnehir, Afganistan, Horasan ve Hindistan'ın kuzey bölgelerinde Sakalar ve Kuşanlar gibi büyük bir devlet kuran Ak-Hunlar askeri, siyasi ve kültürel birikimleri ile yaşadıkları çağda etkili bir devlet olmuşlardır. Doğu Roma/Bizans, Sasani, Çin ve Hindistan'daki hanedanlarla ticari, siyasi ve askeri ilişkileri olmuştur. Ak-Hunlar, Hunların devamı ve bir kolu olarak İran, Çin ve Hindistan'da etkili olmuşlardır. Sasani-Köktürk işbirliği ile 557 yılında hakimiyetlerini kaybetmişlerdir


Hindistanda Ak-Hun hakimiyeti, Hinduların direnişi karşısında zayıflamıştır."Huna" adıyla anılan Türkler, zaman içinde yerli halk tarafından asimile edilmiştir. Köktürk topraklarında kalan Ak-Hunlar aynı kökten gelmiş olmanın avantajıyla, Köktürklerle bütünleşmişlerdir. Toharistan, Sicistan, Bamiyan, Huttal ve Kabil'de Ak-Hunlardan geri kalanlar, bağımsız yaşamışlar ve kendi aralarından çıkan tarkan, yabgu, şah gibi ünvanlarla anılan kişilerce yönetilmişlerdir. Toharistan, Sicistan, Bamiyan, Huttal, Afganistan ve Kuzeybatı Hindistan'da Ak-Hun kalıntısı olan Kalaçlar/Halaçlar uzun bir süre kimliklerini muhafaza etmişlerdir. Bu bölgelerde güçlendikleri dönemler de olmuştur. Kalaç/Halaç adıyla günümüze kadar kimliklerini muhafaza eden gruplar Ak-Hunların torunlarıdır. 12. yüzyıldan sonra da bazı siyasi olaylara katılmışlardır. Türk kökenli Delhi Sultanlıklarının kurulmasında etkin rol oynamışlardır. Kalaçlar 13. yüzyıldan sonra Delhi, Malva ve Bengal'de hakimiyet kurmuşlardır.


7. yüzyılda Arabistan'da doğan İslamiyetin yayılması süreci beraberinde savaşları da getirmiştir. Dört halife döneminde devam eden akınlar sonucunda Büyük Sasani Devleti 651 yılında yıkılmıştır. Sasanilerden sonra Toharistan'a hakim olan Ak-Hunların üzerine yürüyen Arap orduları, Ak-Hunları mağlup ederek, hükümdarı Nizek/Tirek Tarhan'ı öldürmüşlerdir. Toharistan'daki Ak-Hun/Eftalit hakimiyeti, 709-710 yılında son bulmuştur. Bu bölgede İslamiyet yayılmaya başlamış, Müslüman olan Ak-Hun grupları Gazne ordusuyla İslamiyet adına fetihlere katılmışlardır.
Ak-Hunlar yerleşik şehir kültürünü benimsemişlerdir. Devletleri çöktükten sonra eski zenginliklerini uzun süre korumuşlardır. Ak-Hun hakimiyeti döneminde halka inanç hürriyeti tanınmış, Buditler, Toharistan Belh ve Tirmiz'de eğitim ve ibadetlerinde serbest olmuşlardır.

Akhunlar / Prof. Dr. Enver Konukçu , Türkler Cilt 1 Sayfa 1310

Ephthalite White Huns

The Hephthalites : Archaelogical and Historical




 

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

GÖKTÜRK DÖNEMİ KIYAFETLERİ

Resim
  Türk Beyi ve Hanımı, Pencikent Duvar Resimlerinden Yrd. Doç.Dr. Fikri Salman Göktürk kıyafetleri, hem erkeklerde hem de kadınlarda çoğunlukla uzun kaftanlardan müteşekkil idi. Erkek kaftanları, sol taraf üste gelecek şekilde kapanırken kadın kaftanlannın bunun tersi olarak sağ yan üste gelecek şekilde kapanmakta olduğu görülmüştür. Ancak bu genel bir eğilim gibi görülse de kesin bir kural değildir. Göktürk giysilerinin dışa doğru açılan belirgin yakalarının olması önemli özelliklerden biri olarak kabul edilebilir. Başlanna ise, kendilerine özgü börkler taktıkları ve bunların keçeden ya da kenarları kürkten yapılmış başlıklar olduğu anlaşılmaktadır. Ayaklarına muhtemelen dizlere kadar uzanan deri ve keçe çizmeler giymekteydiler. Dış giyime dair verebileceğimiz bu unsurlardan sonra, iç giyimlerine dair belirleyebildiğimiz herhangi bir giyim türü tespit edilememiştir. Uygur Prensesi, Museum für Asiatische Kunst , Berlin Almanya Yerleşik hayata geçişin hızla ilerlediği ve Uygur...
Read more »

ANTİK MISIR VE TÜRKLER

Resim
  Türk Tarihinin Ana Hatları Kitabından Mısır tarihinin başından başlayan metodik tarihî bir yazı yoktur. Heykellerde, ehramlarda, mabetlerde görülen zafer menkıbeleri, özgeçmişler, kral emirnameleri, idarî muhaberat, şahsî akitler yegâne belgelerdir. Dinî eğilimlerin tesiri altındadır. bütün bu metrûkatın tetkikinden sonra, olan biteni ve hanedan saltanatlarını bir metot dahilinde tespite imkân doğmuştur.   Nil vadisinin delta kısmını ilk işgal edenler, Orta Asya'dan muhtelif yollarla ve birbiri ardı sıra gelmiş olan Türk kabileleridir . Bunlar bütün Türklerin çoğunluğu gibi brakisefal idiler. Bu insanların tipine, Akdeniz havzası tipi diyenler vardır. (A.Moret. Le Nil et la Civilisation Egyptienne, s. 44.)   Bu benzeyiş Adalar denizi havzasının asıl ahalisinin de Türk olmasındandır. Bu tip yanında dolikosefal samî ve hamîler de vardır.   Bunlarla sonradan karışılmıştır. Bu sebeple Mısır'da şimdiye kadar bulunan iskeletlerde ve heykellerde brakisefa...
Read more »

AMERİKA'NIN TÜRKLER TARAFINDAN KEŞFİ

Resim
  Prof.Dr. İsmail Doğan’ın “Mayalar ve Türklük” adlı eserinden, Amerika kıtasına Kolomb’dan yaklaşık 500 yıl önce Norveç ve İzlanda’dan bazı gemiler, Atlas Okyanusu yoluyla Massachussets ve daha kuzeyde Groenlan’da çıkmıştır. Bu Vikingler arasında ‘Tirker’ adlı Türk olduğu tahmin edilen bir kişinin bulunması, dikkat çekicidir . Vikinglerin kullandıkları Futhark olarak adlandırılan yazının, Göktürk yazısının bir versiyonu olması mümkündür . Futhark ile özellikle İsveç, Norveç ve Danimarka’da yaklaşık 3500 taş üzerinde yazılar yazılmıştır. Bunlar içerisinde en ilginci ise 1599 tarihli ‘Nagyszombati Haritaları’dır. Dorok Müzesi müdürü Szepessy Geza, 1955 yılında Estergon’lu bir öğretmenden dört harita satın alır. Öğretmenin ifadesine göre bu haritaları 1945 yılının Mart ayında bir Alman vermiştir. Szepessy Geza, “A nagyszombati VINLAND terkep elökerülesenek törtenete. Magyar Törtenelmi Sezeemle I, New York 1970, 92-96.s.” adlı eseri ile bunu neşreder. Bu haritalardan birinin alt ...
Read more »