NASRETTİN HOCA, AFANDİ, APANDİ, EPENDİ, KOJA NASIR

 


Prof. Dr. Ali Berat Alptekin

Nasreddin Hoca Hazar Denizi’nin doğusundaki Türk boyları arasında Afandi, Apandi, Ependi, Koja Nasır gibi adlarla bilinmektedir.

Bugün ünü bütün dünyada bilinen, fıkraları çeşitli amaçlarla başka dillere çevrilen Nasrettin Hoca Hazar Denizi'nin doğusunda mitolojik bir fıkra tipi olarak yaşamaktadır. Şirini köylü olduğu söylenen Nasreddin Hoca ile Altay Türklerinin Tastar Akay (Keloğlan) fıkra tipi bunun güzel örnekleridir. 

Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Başkurtistan, Tataristan gibi bağımsız ve özerk cumhuriyetlerde ise Nasrettin Hoca, mitolojik özelliklerinden çok yaşamış bir tip olarak karşımıza çıkmaktadır. Sözünü ettiğimiz ülkelerde Nasreddin Hoca, bazen ölmüş, bazen de yaşayan bir fıkra tipi olarak görülmektedir. 

Nasrettin Hoca'nın Altay, Yakut ve Özbekistan'da mitolojik bir kahraman olarak ortaya çıkmasını normal karşılıyoruz. Özellikle Altay ve Yakutların inanışları da bunu gerektirmektedir. 

Özbekistan’da ise Nasreddin Hoca’ya mitolojik bir kimlik verilerek o, daha da eskileştirilmiştir. Bilindiği gibi Nasreddin Hoca ile ilgili en çok yayın sözünü ettiğimiz Özbekistan’da yapılmıştır. Hoca'nın fıkraları modern edebiyatta, sinemada, tiyatroda canlı tutulmuştur. Türkiye'de 1555 fıkrası yayımlanışken bu sayı Özbekistan'da 3000 civarındadır. Elbette bu fıkraların bir kısmı Türkiye'deki metinlerle benzerlik göstermektedir. Büyük bir kısmı ise mitoloji, masal ve günlük olaylarla süslenerek anlatılmaya devam edilmektedir.

Makalenin Tamamı

Kırgızlarda Kuuduluk ve Apendi (Nasrettin Hoca)


Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

GÖKTÜRK DÖNEMİ KIYAFETLERİ

Resim
  Türk Beyi ve Hanımı, Pencikent Duvar Resimlerinden Yrd. Doç.Dr. Fikri Salman Göktürk kıyafetleri, hem erkeklerde hem de kadınlarda çoğunlukla uzun kaftanlardan müteşekkil idi. Erkek kaftanları, sol taraf üste gelecek şekilde kapanırken kadın kaftanlannın bunun tersi olarak sağ yan üste gelecek şekilde kapanmakta olduğu görülmüştür. Ancak bu genel bir eğilim gibi görülse de kesin bir kural değildir. Göktürk giysilerinin dışa doğru açılan belirgin yakalarının olması önemli özelliklerden biri olarak kabul edilebilir. Başlanna ise, kendilerine özgü börkler taktıkları ve bunların keçeden ya da kenarları kürkten yapılmış başlıklar olduğu anlaşılmaktadır. Ayaklarına muhtemelen dizlere kadar uzanan deri ve keçe çizmeler giymekteydiler. Dış giyime dair verebileceğimiz bu unsurlardan sonra, iç giyimlerine dair belirleyebildiğimiz herhangi bir giyim türü tespit edilememiştir. Uygur Prensesi, Museum für Asiatische Kunst , Berlin Almanya Yerleşik hayata geçişin hızla ilerlediği ve Uygur...
Read more »

ANTİK MISIR VE TÜRKLER

Resim
  Türk Tarihinin Ana Hatları Kitabından Mısır tarihinin başından başlayan metodik tarihî bir yazı yoktur. Heykellerde, ehramlarda, mabetlerde görülen zafer menkıbeleri, özgeçmişler, kral emirnameleri, idarî muhaberat, şahsî akitler yegâne belgelerdir. Dinî eğilimlerin tesiri altındadır. bütün bu metrûkatın tetkikinden sonra, olan biteni ve hanedan saltanatlarını bir metot dahilinde tespite imkân doğmuştur.   Nil vadisinin delta kısmını ilk işgal edenler, Orta Asya'dan muhtelif yollarla ve birbiri ardı sıra gelmiş olan Türk kabileleridir . Bunlar bütün Türklerin çoğunluğu gibi brakisefal idiler. Bu insanların tipine, Akdeniz havzası tipi diyenler vardır. (A.Moret. Le Nil et la Civilisation Egyptienne, s. 44.)   Bu benzeyiş Adalar denizi havzasının asıl ahalisinin de Türk olmasındandır. Bu tip yanında dolikosefal samî ve hamîler de vardır.   Bunlarla sonradan karışılmıştır. Bu sebeple Mısır'da şimdiye kadar bulunan iskeletlerde ve heykellerde brakisefa...
Read more »

AMERİKA'NIN TÜRKLER TARAFINDAN KEŞFİ

Resim
  Prof.Dr. İsmail Doğan’ın “Mayalar ve Türklük” adlı eserinden, Amerika kıtasına Kolomb’dan yaklaşık 500 yıl önce Norveç ve İzlanda’dan bazı gemiler, Atlas Okyanusu yoluyla Massachussets ve daha kuzeyde Groenlan’da çıkmıştır. Bu Vikingler arasında ‘Tirker’ adlı Türk olduğu tahmin edilen bir kişinin bulunması, dikkat çekicidir . Vikinglerin kullandıkları Futhark olarak adlandırılan yazının, Göktürk yazısının bir versiyonu olması mümkündür . Futhark ile özellikle İsveç, Norveç ve Danimarka’da yaklaşık 3500 taş üzerinde yazılar yazılmıştır. Bunlar içerisinde en ilginci ise 1599 tarihli ‘Nagyszombati Haritaları’dır. Dorok Müzesi müdürü Szepessy Geza, 1955 yılında Estergon’lu bir öğretmenden dört harita satın alır. Öğretmenin ifadesine göre bu haritaları 1945 yılının Mart ayında bir Alman vermiştir. Szepessy Geza, “A nagyszombati VINLAND terkep elökerülesenek törtenete. Magyar Törtenelmi Sezeemle I, New York 1970, 92-96.s.” adlı eseri ile bunu neşreder. Bu haritalardan birinin alt ...
Read more »